Senin, 04 Juni 2012

Latian Khotbah Boso Jawi

Latian Khotbah Basa Jawi
Penampil        : Fr. Andri (Tk. III)
Tema              : Kelairan anak pertama
Waosan Injil  : Luk 1:57-66.80
Panggenan     : wonten ing dalemipun umat, lingkungan Santa Maria, Paroki HKY Sukoharjo.
Jumlah umat  : 50 tiyang.

Para sedherek ingkang kinasih ing Gusti, Sugeng Sonten, Berkah Dalem ! Ing sonten punika kita sesarengan ngriyayakaken misa kelairan putra mbajeng/mbarep keluarga Bapak Kartono kaliyan Ibu Kartini. Kula lan panjenengan sedaya sesarengan ugi ndherek bingah lan muji syukur awit asih tresna dalem Gusti ingkang sampun paring berkah dhumateng keluarga Bapak Kartono lan Ibu Kartini  lumantar kelairan si jabang bayi ‘Toni’ punika.
Kelairan putra mbajeng/mbarep punika umumipun saged ndadosaken bungahing penggalih amargi si jabang bayi ingkang dipunidham-idhamaken keluarga punika sampun lair kanthi wilujeng slamet lan ugi dados mongkoging ati mirungganipun kangge Bu Kartini awit sapunika sampun saestu dados ibu; dipuntitipi momongan saking Gusti. Kabungahan bu  Kartini awit kelairan putra pambajeng punika saged dados tanda lan sarana anggenipun ngraosaken kabingahan ingkang sayektos, kados ingkang sampun sinerat wonten ing Injil Yoanes : Kowé padha Dakkandhani ing satemené: kowé bakal padha nangis lan sesambat, nanging jagad bakal bungah. Kowé bakal padha sedhih, nanging kasusahanmu bakal malih dadi kabungahan. Yèn wong wadon nglarani arep nglairaké anak, wong mau atiné susah. Nanging samangsa bayiné wis lair, wong wadon mau bakal lali marang larané lan bakal bungah, sebab bayiné wis lair ing donya. Semono uga tumraping kowé, saiki atimu susah, nanging Aku bakal nemoni kowé menèh, atimu bakal bungah, lan ora ana wong siji waé, sing bisa ngrebut kabungahan kuwi saka ing atimu. (Yoh 16:20-21). Ayat kitab suci punika nyariosaken babagan kahanan tiyang nalika badhe lan sampun nglairaken anak. Bu Kartini mbok bilih ugi ngarosaken remen lan ajrih anggenipun nglairaken Toni. Remen amargi sekedhap malih pinaringan momongan ingkang sampun dipunidham-idhamaken keluarga. Ajrih amargi proses nglairaken punika mboten gampil, lan saged kulo sebat mawi tembung “toh nyowo”. Puji syukur bilih ing sonten punika Gusti tansah paring berkat kangge Bu Kartini amargi saged nglairaken kanthi wilujeng slamet lan sehat. Lan mboten namung punika kemawon, tonggo tepalih ugi sesarengan ndherek bingah awit agenging sih-kadarmanipun Gusti marang kita manungsa; kados ingkang sampun sinerat wonten ing Injil Yoanes, “Tangga teparo lan sanak seduluré padha krungu bab gedhéning sih-kadarmané Pangéran sing kaparingaké marang Élisabèt. Wong-wong mau padha mèlu bungah banget” (Yoh 1:58).
Adatipun manungsa sok sintena kemawon temtu nggadhahi jeneng/nami ingkang dipunparingi saking kesepakatan bapak-ibunipun. Jeneng/nami punika dados tandha ingkang nggadhahi maksud utawi arti ingkang dipunidham-idhamaken kaliyan bapak-ibunipun. Asma bapak lan ibu inggih punika Kartono lan Kartini ingkang mbok menawi ngemu teges utawi maksud supados saged nuladha semangatipun pahlawan kamardikan Kartono lan pahlawan emansipasi wanita Kartini. Sakderengipun mis suci kalawau, kula nyuwun priksa maksud utawi arti saking nami lenkapipun Toni inggih punika “Antonius Toni Nugroho”. Lan tegesipun ingih makaten : Antonius punika nami baptis Santo ingkang sae anggenipun khotbah, ngantos dipuncriyosaken ulam-ulam wonten kolam ugi sami ngrungokaken khotbahipun Santo Antonius. Mbokmenawi pangajeng-ajengipun dados pengkhotbah kaleksanan alias dados Romo..hehehe. Nami Toni punika estunipun dipunpendhet saking asmanipun bapak Agustinus Kartono (To) lan ibu Lucia Kartini (ni). Lan Nugroho punika ngemu teges bilih si jabang bayi Toni punika minangka peparing utawi rahmat ‘nugroho’; anugerah saking Gusti kagem Pak Kartono lan Bu Kartini.
Wonten ing Injil kalawau dipun cariyosaken babagan kelairanipun/miyosipun Yoanes. Yoanes Pembaptis punika salah satunggaling rasul ingkang sampun dipunweca wonten ing Kitab Suci kangge nyawisaken rawuhipun Sang Mesias. Timbalanipun Yoanes punika ugi sejatosipun dados tugas kita sedaya kangge nyawisaken donya, sesami lan gesang padintenan supados sangsaya siap ugi mbuka dhiri kangge nanggepi rawuhipun Sang Mesias. Pak Kartono lan Bu Kartini ugi ngemban tanggeljawab ingkang enggal inggih punika saged momong Toni kanthi sae lan dipundidik mawi nilai-nilai katolik ingkang samsaya raket kaliyan Gusti, saengga saged mangsuli pitakenan tiyang kathah kados ingkang sampun kaserat wonten ing Injil Yoanes. Wong kabèh sing padha krungu bab lelakon kuwi nuli padha mikir lan takon ing sajroning ati: "Bocah iki mbésuk bakal dadi apa?" Merga cetha yèn pangwasané Allah nunggil karo bocah mau. (Yoh 1:66). Milo mekaten, saking waosan Injil Yoanes punika, kita sesarengan dipunajak supados saged ningali lan mawas dhiri anggenipun urip bebrayatan wonten ing keluarga, masyarakat, lan penggenan pakaryan. Mugi-mugi ing tembe wingking, Toni saged dados lare ingkang ngertos tata-krama, kurmat marang tiyang sepuhipun, lan tansah raket kaliyan Gusti. Anaké Imam Zakharia mau saya mundhak gedhé lan jiwané saya santosa. Bocah mau manggoné ana ing ara-ara samun, nganti tekan dina madegé dadi nabi ana ing Israèl. (Yoh 1:80). Kados miyosipun Yoanes ingkang saged mbikak tutukipun Zakharia lan tonggo tepalihipun gumun, memuji Allah, mugi-mugi lairipun si jabang bayi Toni punika samsaya mundhak ageng lan santosa jiwanipun saged dados berkah kangge sinten kemawon, mirungganipun kangge mulyakaken asma dalem Gusti. Amin.
I: Linuhurna Hyang Rama, saha Hyang Putra, tuwin Hyang Roh Suci.
U: Kados ing malabuka, sakmenika sarta ing saklami-laminipun. Amin.

Refleksi Surat Paulus kepada Jemaat di Galatia.

Refleksi Surat Paulus kepada Jemaat di Galatia
Oleh : Fr. Andri (Tk. III)

Galatia 3 : 3
”Adakah kamu sebodoh itu? Kamu telah mulai dengan Roh, maukah kamu sekarang mengakhirinya di dalam daging?

Kitab Suci Komunitas Kristiani menuliskan bahwa kutipan dari Galatia 3:3 itu memiliki makna ganda. Makna yang pertama adalah bahwa umat di Galatia telah mengalami bagaimana Roh Kudus bekerja dan juga melalui mukjizat-mukjizat-Nya, tetapi sekarang mereka malah mau menerima sunat dalam daging. Sedangkan, makna yang kedua adalah bahwa mereka telah mulai dengan kebenaran Tuhan yang ada dalam Kristus, yaitu Roh, sekarang mereka kembali pada adat istiadat Yahudi sekalipun dari Tuhan juga tetapi disesuaikan dengan umat yang masih hidup menurut daging, yaitu mereka yang tidak terpelajar dalam iman dan mereka yang berdosa.[1] Menurut Tafsiran Alkitab Masa Kini 3, kutipan dari Galatia 3:3 itu menjelaskan mengenai perbandingan antara Roh dan daging. Roh adalah percaya pada Kristus yang telah mati dan bangkit yang dijawab oleh manusia melalui iman yaitu dengan menerima karunia Roh Kudus. Sedangkan daging adalah menunjuk pada manusia atau tubuh material/jasmani dari makhluk hidup, mencirikan apa yang dihasilkan oleh alamiah dan bagaimana hidup berdosa alamiah yaitu terpisah dari Roh Allah, menjelaskan mengenai manusia yang jatuh dan perbuatan-perbuatannya yang penuh dosa, daging yang menghasilkan sifat-sifat buruk dan daging sebagai kekuatan yang melawan yang baik dan yang merusak.[2] Penjelasan dari kedua sumber buku diatas hanyalah untuk memberi dasar pemahaman mengenai ayat dari Galatia 3:3. Dari situ aku tahu bahwa kutipan satu ayat dari Surat Rasul Paulus kepada jemaat di Galatia tersebut melukiskan pergulatan yang tidak pernah berakhir antara Roh vs daging. Pengalaman selama proses formatio di Seminari Tinggi ini pun juga mencakup dua hal tersebut. Dalam refleksi ini, aku mencoba merefleksikan lebih dalam lagi mengenai pengalamanku yang cenderung mengarah pada Roh dan pengalamanku yang cenderung mengarah pada daging. Keinginan Roh identik dengan segala hal yang baik sedangkan keinginan daging identik dengan segala hal yang buruk. Kekuatan baik dan kekuatan buruk pastilah tidak mungkin bisa bersatu. Dan kekuatan baik tidaklah selalu akan menang dari kekuatan buruk, begitu sebaliknya. Pengalaman hidup sehari-hari juga pasti mengandung dua unsur tersebut yaitu baik dan buruk, roh dan daging.
Dalam buku Latihan Rohani St. Ignatius Loyola, pengalaman hidup baik dalam roh disebut dengan hiburan rohani sedangkan pengalaman hidup buruk atau jahat dalam daging disebut dengan kesepian rohani. Aku akan mencoba merefleksikan mengenai kedua pengalaman itu. Hiburan rohani yaitu keadaan dalam diri dimana muncul gerak batin yang mendorong diri semakin berkobar untuk mencintai Tuhan dan sesama, iman, harapan dan cinta semakin diperteguh, serta hidup menjadi semakin damai dan tenang.[3] Hiburan rohani yang kualami di seminari tinggi ini adalah ketika aku mampu memahami bahwa Tuhan berkarya melalui para staf untuk mendidik kami menjadi calon imam yang baik dan juga cinta Tuhan melalui sesama yang selalu mendukung dan menemaniku dalam menjalani panggilan ini. Hiburan rohani itu juga kualami ketika aku merasakan kebersamaan dan kasih diantara teman-teman sekomunitas maupun seangkatan, yaitu saat rekreasi bersama, saat olahraga bersama, saat promosi atau safari panggilan bersama. Hiburan rohani yang semakin membuat pikiran dan hati damai adalah ketika adorasi. Dalam suasana adorasi itu, aku sungguh-sungguh bisa menyediakan waktu khusus untuk Tuhan. Kedamaian dan ketenangan kurasakan sebagai anugerah dan kesempatan yang diberikan oleh Tuhan kepadaku untuk sejenak tinggal bersama dengan Tuhan dalam adorasi kudus itu.
Kesepian rohani adalah semua yang berbalikan dari hiburan rohani itu yaitu keadaan dimana terdapat kekacauan batin, gerak hati dan pikiran yang mengarah kepada hal-hal duniawi, saat muncul keragu-raguan dan hilangnya kepercayaan, harapan dan cinta, kecenderungan diri yang memilih untuk merasa nyaman berada dalam situasi yang malas, lesu, kendor, dan semakin terpisah jauh dari Tuhan.[4] Kesepian rohani yang kualami di seminari tinggi ini adalah ketika aku mengalami rasa malas dalam mengerjakan tugas sehingga akhirnya aku mudah untuk menunda-nunda tugas, doa pribadi maupun devosi pribadi yang kendor atau kulakukan dengan tidak tetap atau tidak setia. Menurutku, sikap reaktif beberapa frater ketika ada wacana atau peraturan yang baru maupun yang sebenarnya tidak baru tetapi dimunculkan kembali, itu juga masuk kedalam kesepian rohani. Para frater tersebut sedang mengalami kesepian rohani. Kecenderungan untuk merasa nyaman dalam situasi tertentu dan tidak mau diganggu adalah sifat dari daging kita.
Pengalaman dalam menjalani panggilan di jalan imamat ini pasti tidaklah selalu akan menjadi hiburan rohani, namun adakalanya juga bisa jatuh kedalam kesepian rohani. Kadangkala kita mudah jatuh kedalam idealisme dan kurang mampu untuk hidup dalam kenyataan. Aku juga menyadari bahwa idealisme-lah yang kadang menjerumuskan aku kedalam kecenderungan untuk memilih kenyamanan daging. Padahal, kenyataan-lah yang sebenarnya sudah menunggu di depan sana yang mengajakku untuk mampu berani melihat karya Tuhan yang indah melalui sesama, melalui para staf dan juga melalui orang-orang yang kita cintai. Aku menjadi sadar bahwa pergulatan dualisme antara terang-gelap, baik-buruk, Roh-daging, idealisme-kenyataan, dsb akan selalu ada dalam hidupku, terutama dalam menjalani panggilan ini, dan tinggal bagaimana aku harus bijaksana dalam bersikap serta dengan rendah hati mohon rahmat pendampingan Tuhan supaya mampu memahami kehendak-Nya yang terbaik untukku. Amin ! DEO GRATIAS ! YEAH !




[1] LAI, Kitab Suci Komunitas Kristiani, Obor, Jakarta 2002, 428.
[2] ­­Yayasan Komunikasi Bina Kasih, Tafsiran Alkitab Masa Kini 3, Gunung Mulia, Jakarta 1982, 581.
[3] J. Darminta, SJ, Latihan Rohani St. Ignatius Loyola, Kanisius, Yogyakarta 1993, 164.
[4] J. Darminta, SJ, Latihan Rohani St. Ignatius Loyola, 164.